Louis Bertrand (links) in gesprek met Camille Huysmans tijdens de opening van het Nationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, 18 februari 1939 (Amsab-ISG, Gent)

Het Nationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (NISG) werd opgericht in 1937 en spiegelde haar werking aan die van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen de nazi's de collectie in beslag, op het einde van de oorlog kwamen de archieven in Russische handen terecht. Wouter Steenhaut en Michel Vermote, de toenmalige directeur en archiefhoofd van AMSAB, vonden de collectie van het NISG in 1992 terug in Moskou, samen met een reeks andere Belgische en socialistische archieven.
Het archief van het NISG bevat onder meer enkele stukken van Emile Vandervelde, manuscripten van Guillaume De Greef en een aantal documenten van César De Paepe. De hele collectie – inclusief de stukken die niet door Rusland werden overgedragen – is ook op microfilm beschikbaar. Het archief bevat 74 nummers, opgeborgen in 4 dozen en bestrijkt de periode 1937-1967.

De verzameling van Louis Bertrand (1856-1943), een van de stichters van de Belgische Werkliedenpartij en lid van de eerste socialistische parlementaire fractie, was de basiscollectie van het NISG. De collectie werd apart ontsloten van het archief van die organisatie. Ze bevat onder meer een serie briefwisseling, kladversies van diverse bijdragen en boeken en documentatiedossiers ter voorbereiding van zijn teksten. Daarnaast zijn er nog een aantal dossiers over zijn parlementaire werkzaamheden. Het archief bevat 226 nummers, opgeborgen in 16 archiefdozen, en bestrijkt de periode 1848-1940.

Bij de herinventarisatie van de uit Moskou overgebrachte archieven, bleven nog een aantal ‘restarchieven’ over. Daarvan zijn nu de archieven van het Arbeidersjeugdverbond (AJV) en de SVV-afdeling Vorst ontsloten.
In 1928 scheurden lokale groepen van de Arbeidersjeugd, de socialistische jeugdbeweging, zich af van de Socialistische Jonge Wacht, omdat die volgens hen te politiek was geworden. Samen stichtten ze hun eigen koepel, het AJV, en sloten aan bij de Socialistische Jeugdcentrale. Het archief van de organisatie bevat 19 nummers, opgeborgen in 2 archiefdozen, en bestrijkt de periode 1935-1940.
Het archief van de SVV-afdeling Vorst (1936-1940) tot slot, bevat 7 stukken en is opgeborgen in 1 archiefdoos.

Martijn Vandenbroucke maakte de plaatsingslijsten van deze archieven.

Meer informatie over deze archieven, vind je in Brood & Rozen, (2010)1 en Brood & Rozen, (2010)2.